مطالعات قرآنی در سیره نبوی
مقدمه کتاب
بسم الله الرحمن الرحیم. الحمد لله ربّ العالمین، ربّ محمّدٍ المصطفیٰ سیّدالمرسلین و خاتم‌النبیّین، صلوات الله علیه وعلی آله الطاهرین، و اصحابه المنتجبین، من الانصار و المهاجرین، والذین اتّبعوهم باحسانٍ من التابعین، و اَتباع التابعین، الی یوم یقوم الناس لربّ العالمین.
تفسیر و سیره، سیره و تفسیر، دو همزاد دیرینه و دیرپای و همپای یکدیگرند که انتظار می‌رفت از همان اوان آغاز رسالت پیامبراکرم و نزول و بیان و تبیین تدریجی قرآن‌كريم، در کنار یکدیگر شکوفا و پویا شوند، و گام به گام، در هر فراز و نشیب تاریخ اسلام، مسلمانان را به‌سوی علوم و معارف قرآن حکیم رهنمون گردند و راهنما باشند. اما، بسی سوگمندانه چنین رخداد پربرکت و میمنت‌اثری روی نداد. هریک از سویی راه‌گرفتند، و البته در راهی که پیش‌گرفتند، بسیار پرشتاب و حتی افتخارآمیز و غرورانگیز، پیش‌رفتند. هنوز از نقطۀ عزیمت که همان اوان تدوین علوم اسلامی بود، چندان دور نشده بودند که قدم به قدم، بیش از پیش، از یکدیگر فاصله گرفتند، چنان‌که بعدها، هرگاه نیزکه دیداری کوتاه برایشان دست داد، یکدیگر را بازنشناختند، و بار دیگر، هریک جداگانه و از یکدیگربیگانه، دنبالۀ کار خویش گرفتند، و البته بازهم، بیش از پیش، پیش رفتند، و مانند گذشته، غرور انگیختند و افتخار آفریدند.
مطالعات قرآنی در سیرۀ نبوی را ضرورت و اهمیت همین بس که چه‌بسا بتواند و باید که دیدارهای پربار و کارساز سیره و تفسیر و تفسیر و سیره را پس از تأخیری بس زیانبار، بالغ بر یکهزاروچهارصد سال آزگار، کارسازی کند. سیره و تفسیر بارها و بارها، باید به قهقرا بازگردند، و مصاحبه‌ها و مصاحبت‌هایی را که در طول سالیان و در اطراف و اکناف جهان، سیرۀ نبوی با تفسیر قرآن، می‌بایست داشته باشند، و غالباً نداشتند، یا اگر داشتند، مسلمانان دیدار آنان را بازنشناختند، یا اصلاً از آن خبر نیافتند، از این همه فاصله و مسافت دور، بازسازی و صحنه‌پردازی کنند؛ بدان امید که برای سده‌های هنوز فرانرسیده و مسلمانان هنوز به دنیا نیامده، هرچند اندکی، از آن همه خسارت غیر قابل جبران کاسته شود.
این نوشتار، و به تعبیر دقیق‌تر درس‌گفتار، هیچ داعیه و ادعایی، در حوزۀ تفسیرشناسی یا در حوزۀ سیره‌شناسی ندارد؛ در عین حال، می‌تواند برای علاقه‌مندان به دانش و پژوهش و فرزانگان اهل علم و تحقیق، رهاوردی بس سودمند باشد، و پدیدآورندگان امید آن دارند که دانشیان و دانش پژوهان، با کاوش‌ها و کوشش‌هایی که خود خواهند کرد، بتوانند، از لابه‌لای همین اوراق، به مبانی و اصول و قواعد سیره‌نگاری در پرتو مطالعات قرآنی دست‌یابند، یا مطالعات قرآنی را به‌گونه‌ای هدفمند و روش‌مند، به محیط پربرکت و حرکت‌آفرین سیره‌پژوهی و سیره‌شناسی بکشانند، و با آغاز از همین نمونه‌های کارگاهی کوچک آهنگ کارهای بزرگ کنند، و به دستاوردهای سترگ نائل‌آیند.
کتاب حاضر، گزارشی پالایش شده و ویرایش‌شده از ده کارگاه آموزشی-پژوهشی چهارساعته (جمعاً 40 ساعت) تحقیق موضوعی سیرۀ نبوی در قرآن‌کریم است که درطول مدت یک سال در سالن اجتماعات واحد خواهران دارالقرآن بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شهرستان کرج برگزار گردید؛ پس از سه سال با عنوان درآمدی بر مطالعات قرآنی در سیرۀ نبوی با شمارگان یکهزار نسخه راهی عالَم مطبوعات شد. و اینک با گذشت پنج سال دیگر به لطف خدا، با تجدیدنظر سرتاسری در معرض مطالعه و ملاحظه و نقد و بررسی عزیزان اهل قرآن قرار می‌گیرد.
پدیدآورندگان این اثر از همۀ سروران و گرامیان و استادان و صاحبنظران به‌نام قرآن عظیم و پیامبر اعظم خواستارند که هیچ‌گونه اصلاح و تصحیح و ارشاد و پیشنهاد را ناگفته و ناپیش‌نهاده وانگذارند. ربّنا علیک توکلنا و الیک انبنا و الیک المصیر. ربّنا لا تجعلنا فتنةً للذین کفروا و اغفرلنا ربّنا انّک انت العلیم الحکیم.
عید قربان 1441 = مردادماه 1398 ـ مؤلفان
